DOLSK

Spacer po Dolsku rozpoczynamy na rynku /pl. Wyzwolenia/, regularnym placu rozplanowanym po założeniu miasta w 1359 r. Przez plac przebiega główna droga łącząca miasteczko ze Śremem i Gostyniem. Pierzeje rynku zabudowane są głównie piętrowymi kamienicami z końca XIX wieku. Dawną drewnianą zabudowę zniszczył wielki pożar w 1790 r. Najstarszym budynkiem jest ustawiony szczytowo barokowy dom /nr 23/ zwieńczony szczytem o falistym konturze z połowy XVIII wieku. W pierzei zachodniej wznosi się ratusz z wysoką wieżą z 1981 r. /proj. Jana Kasińskiego/. Powstał z przebudowy trzech wcześniej istniejących kamienic. Mieści się w nim Urząd Miasta i Gminy, Ośrodek Pomocy Społecznej, Rewir Dzielnicowych a także Biblioteka z Izbą Regionalną. W centrum rynku granitowy pomnik Bohaterów Ziemi Dolskiej z 1978 r. oraz zrekonstruowana figura św. Jana Nepomucena z 1880 r. na wysokiej kolumnie.
Z rynku trasa nasza prowadzi ulicą Świętego Ducha w stronę Śremu. Przed nami wśród drzew widoczna sylwetka, kościół Świętego Ducha z 1618 r., stojący na miejscu wcześniejszej świątyni ufundowanej wraz ze szpitalem w 1442 r. przez bp. poznańskiego Andrzeja Bnińskiego. Drewniany kościół jest jednym ze starszych w Wielkopolsce. W ołtarzu głównym znajduje się płaskorzeźba ze sceną koronacji NMP oraz rzeźby św. Jana Ewangelisty i św. Mateusza. W jednym z ołtarzy bocznych obraz, coraz popularniejszego, św. Walentego. Belka tęczowa z dużym krucyfiksem posiada wyrytą datę budowy rok 1618. Wśród wczesnobarokowego wyposażenia uwagę zwracają także oryginalne profilowane otwory drzwiowe o wyraźnych cechach gotyckich: zamknięte łukiem w ośli grzbiet i łukiem podkowiastym. Kościół ostatnio został gruntownie odnowiony. Nieco dalej warto skręcić w niewielką uliczkę Rybarską, zachowały się tu charakterystyczne dla małomiasteczkowej zabudowy parterowe domy drewniane lub szachulcowe ustawione szczytem do ulicy. Za stacją benzynową mijamy dawną pastorówkę z 1902 r. W pobliżu, wśród drzew, do ok. 1970 r. wznosił się kościół ewangelicki. Tuż przy ul. Widokowej - drodze prowadzącej do Trąbinka znajduje się przydrożny parking. Wiedzie z niego ścieżka spacerowa pnąca się pod górę na punkt widokowy /113,8 m n.p.m./. Pozwala on na podziwianie wspaniałej panoramy Dolska i okolicy z najwyższymi wzniesieniami Pagórków Dolskich koło Ostrowieczna.
Wracamy w stronę miasta, w ulicę Śremskie Przedmieście zabudowaną na przemian starymi parterowymi budynkami oraz nowymi piętrowymi willami. Nieco powyżej widoczna wśród drzew eklektyczna willa Azaria z ok. 1880 r. Schodzimy ulicą Szkolną, to teren dawnego folwarku biskupiego nazwanego później Jaskółki a dziś integralna część miasta. Na wysokim opadającym w stronę jeziora wzniesieniu stał dwór czy raczej pałac biskupi rozebrany ok. 1790 r. Okazały pałac, ulubiona siedziba bp Teodora Kazimierza Czartoryskiego, otoczony był ogrodem włoskim i winnicami na stoku. Zachowała się jedna z dwóch barokowych oficyn dawnego pałacu z około 1760 r. Wraz z sąsiednimi budynkami mieści ona szkołę podstawową znaną w latach 1960-70 z sukcesów sportowych, przed nią pomnik Janusza Kusocińskiego z 1977 r. patrona szkoły. Za boiskiem szkolnym w miejscu zniszczonej drugiej oficyny wznosi się budynek gimnazjum i nowoczesna hala sportowa. Sąsiednie sportowe tereny nad Jeziorem Dolskim Wielkim wraz z boiskiem i kortami należą do Miejsko - Gminnego Ośrodka Sportu i Rekreacji.
Powracamy w kierunku, widocznej z daleka, sylwetki kościoła farnego. Pierwszy kościół, położony na niewielkim wyniesieniu terenu nad jeziorem, powstał już w XII wieku. Obecny późnogotycki kościół św. Michała Archanioła wzniesiony został około 1460 r. z fundacji biskupa poznańskiego Andrzeja Bnińskiego. Kościół jest budowlą halową zwieńczoną sklepieniem gwiaździstym, posiada bogate wyposażenie m.in.: renesansowy ołtarz główny. W jego centralnej części znajduje się obraz koronacji Matki Boskiej z 1627 r. z warsztatu wielkopolskiego. Kościół otoczony jest murem z barokową bramą i arkadową dzwonnicą z końca XVIII wieku. Po drugiej stronie ulicy znajdują się zabudowania późnobarokowej plebani z połowy XVIII wieku, z dachem mansardowym z lukarnami, uważanej za najładniejszą w Wielkopolsce. W 2001 r. odkryto wewnątrz rokokowe polichromie przedstawiające zapewne krajobraz z ogrodem otaczającym rezydencję biskupią w Dolsku oraz scenki rodzajowe z postaciami muzykantów pochodzące z ok. 1750 r.
Przed plebanią kapliczka z figurą Serca Jezusowego. Na kamiennym cokole tablica założycieli najstarszego w Wielkopolsce Kółka Rolniczego z 1926 r. Tablica zniszczona w czasie II wojny światowej została zrekonstruowana w 1996 r.
 
Dalej, ścieżką wzdłuż jeziora i zagospodarowanej plaży z boiskami, przecinamy kanał łączący jeziora i dochodzimy do ulicy Podrzekta, przy której usytuowany jest neobarokowy dwór z elementami secesji z 1909 r., obecnie hotel „Villa Natura” wraz z obiektami folwarcznymi zaadoptowany na ośrodek rekreacyjno konferencyjny. Za hotelem, nad brzegiem jeziora, stoi rybakówka, można nabyć tu karty wędkarskie. Dalej, na dominującym nad Jeziorem Dolskim Wielkim wzniesieniu, stoi barokowy kościół św. Wawrzyńca z 1685 r. otoczony kamiennym murem. W średniowieczu stał w tym miejscu kościół parafialny wsi Banie położonej nad brzegiem jeziora. Wieś została zniszczona w XIV wieku, podobno na skutek wylewu jeziora. W kościele, wg starej legendy, znajdował się obraz św. Wawrzyńca, zabierany kilkakrotnie do Dolska powracał na poprzednie miejsce. Dzisiejszy skromny kościół filialny zapełnia się wiernymi w czasie popularnego odpustu w dniu 10 sierpnia każdego roku. Poniżej kościoła, w pobliżu ośrodka wypoczynkowego MGOSiR, powstaje osiedle domków letniskowych. Spacer kończymy w dobrze zagospodarowanym ośrodku na Podrzekcie, popularnym miejscu wypoczynku nad jeziorem Dolskim Wielkim.